قسمت سوم
🔸🔸🔸🔸🔸
اورازان {Orazan} (اوراز + ان)

جلال آل احمد که خود یک اورازانی است، می گوید: «اورازان» احتمالا «آب ریزان» است، اما بعضی ها آنرا «افرازان» هم دانسته اند.

باید بگویم که دیدگاه “آن بعضی ها” منطقی تر به نظر می رسد! در چند متن، اورازان را بصورت «Avrazan» دیده ام که این یعنی جای بلند و مرتفع. چنین معنایی در نام چند روستای دیگر طالقان هم دیده می شود. درضمن، اورازان در منطقه ای واقعا بلند واقع شده و بالاتر از گیلیرد است و آنطور که آل احمد هم در کتاب معروف خود به نام اورازان توضیح می دهد، به خاطر همین بالاتر بودن، میان اورازانیان و گیلیردیان بر سر آب رودخانه اختلاف وجود داشت.

با همه­ی اینها، دیدگاه آل احمد را هم می شود از نظر واجشناسی توجیه کرد: / آ/ یک واکه­ی باز پیشین و / ای/ یک واکه­ی بسته­ی پیشین است. در اوریزان (به لهجه­ی محلی = آب ریزان)، واکه­ی پیش از آخر، تمایل پیدا می کند که به شکل آخرین واکه که بخشی از یک پسوند ثابت است، درآید. بنابراین، واکه­ی بسته با گذر زمان باز می شود و اوریزان تبدیل می شود به اورازان.

لهران {Lohran} (لهر + ان)

لهر (Lahar) در زبان هندی با معنای موج دریا و لهر (Lahr) در زبان اردو با معنای موج آب بکار می رود. با توجه به خویشاوندی زبان های “هند و ایرانی” و قانون تبدیل a به o در لهجه ی طالقانی و نیز با توجه به وجود رودخانه ای به همین نام که از کنار این روستا می گذرد، می توان میان روستای لهران و معنای یادشده ارتباط ایجاد نمود.

روستای لهر از توابع آمل و روستای لهرم تلوک از توابع قائم شهر مازندران، همریشه با این روستای طالقان هستند.

هشان {Hashan} (هَش + – ان)

به معنی رفتن باشد که نقیض آمدن است (دهخدا). جهانگیری این بیت سیدعزالدین را شاهد آورده :
گر برِ تهمتن هشی به مصاف
ار برِ کرگدن کشی به سلاح

این معنا، با معنی روستاهای «پراچان» و «اوچان» نیز هماهنگی دارد.

همچنین روستایی در نزدیکی میانه در استان آذربایجان نیز به نام «هش آباد» هست که از نظر معنایی با هشان در طالقان یکی است.

لمبران {Lambaran} (لمبر + ان)

لمبر در فارسی دو معنی دارد: گوشت پشت ران و لرزش. اگر معنای تکان و لرزش را برای لمبر در نظر بگیریم، عجیب نخواهد بود؛ چراکه اندکی شرق تر از لمبران، کوهی به نام «لرزنده کوه» واقع شده است.

روستایی به نام لمبر در گیلان (زیر آستارا) و روستایی هم به همین نام (لمبر) در مشکین شهر اردبیل وجود دارد.

کجیران {Kajiran} (کجیر + ان)

در برخی منابع، گفته اند این روستا در اصل “کج جیران” بوده است و “کج” به پیچ در پیچ و سخت گذر بودن جاده ی این روستا اشاره داشت و “جیر” به پایین بودنش. البته این استدلال نادرست است. نخست آنکه روستاهای سختگذرتر از کجیران، در طالقان فراوان است. دیگر اینکه در گویش طالقانی، هرگز کج به معنای سخت گذر (صعب العبور) به کار نمی رود. افزون بر این، کجیران نه از نظر ارتفاع، پایین ترین روستای طالقان است و نه از نظر عرف جغرافیاییِ طالقان. در همان پیرامون کجیران، ارتفاع اوچان 60 متر و ارتفاع کلارود 100 متر کمتر از کجیران است. همچنین “انگه” در جنوب غربی یا “پرگه” در شمال غربی، نخستین روستاهای پایین طالقان شمرده می شوند.

به نظر می رسد کجیر را باید همخانواده ی کچیر، یعنی رهبر و پیشوا، در زبان های ایرانی دانست. این واژه با بخش و دهستان “کجور” از توابع نوشهر مازندران نیز باید همخانواده باشد. هنوز هم قدیمی های کجور، زمانی که می خواهند بگویند “شهرِ من کجور”، با گویش محلی می کنند “شارِه کم کُجیر”. 
کجیر به فتح کاف و به معنای رهبر و پیشوا، یکی از نام های مردانه ی قدیمیِ بلوچ ها نیز بوده است.

بنابراین، کجیران را باید روستای رهبران و پیشوایان دانست.