|
فرهنـــــــگـــستان طـــــــالـــــقــان فرهنگی؛اجتماعی؛خبری
| ||
|
ترانه هایی در مراحل مختلف عروسي قدیم طالقان خوانده میشد. از جمله، برنج پاك كردن، رخت برون، حنابندان، حمام رفتن عروس و داماد، گيسبافون (گيسبافتن)، حجله بستن، عقدكنان و... پایست جانم، پایست عمرم اينجه، آنجه د بهتره خالقزی چادر سرانكن وخت بشی ینه
پی یرمی خنه اقبال ویشتره، منی ورخوس هم مادره من نمييم، من نمييم پی یرمی خنة بهتره *** همراهان(دس براران) هنگام بردن داماد به حمام به طنز این شعر را می خواندند:
داماد در جواب ميگويد:بیدي یمش، بیدي یمش، میانی گُل دنگتمش
مراسم ازدواج :خواستگاري از دختر توسط اقوام نزديك داماد صورت مي گيرد. بعد از رضايت خانواده عروس فرداي آن شب غذا و شيريني تهيه ديده براي خانواده عروس مي فرستند. براي مراسم اره گيرون يا سهمان بله برون به خانه عروس مي روند و با دادن انگشتر به عروس در واقع او را براي پسر شان نشان مي كنند. پسر جانم حلا وقتش برسی کی ر میخواهی بگو وقت عارو سی
نوروز خوانی: نوروزي خواني سنتي است كه ريشه در فرهنگ ايراني دارد و در ميان تمام فارسي زبانان رواج داشته و به ويژه در دامنه هاي شمالي و جنوبي البرز نوروزي خوانان مژده رسيدن بهار را با خود مي آورده اند. البته در ميان ديگر ايرانيان غير فارسي زبان هم سنت هاي مشابهي ديده ميشود كه نشان از ارزش اين روزها در نزد ايرانيان دارد. در روستاهای طالقان هم اين سنت ديرين تا چندي پيش برپا بوده و هر سال با نزديك شدن به نوروز نغمه هاي آن در خاطر ميانسالان روستا جان دوباره ميگيرد.
بخشي از يك نوروزي خواني در ادامه آورده شده است: نوروز و نوسال آمده اين سال نو باز آمده گل در گلستان آمده اين سال نو باز آمده
نوروزي خوانان شهرستان طالقان معمولا از اهالي طالقان بودند واز یک روستا به روستایی ديگر دررفت و آمد بودند و نوروزي خواني براي آنها پیشه وحرفه اي گشته بود و از اين راه درآمدي هم داشتند و در اشعار خود مردمان را به بخشش و عيدي بيشتر هم سفارش مي كردند.
اي كربلايي با خدا دست تو كن جيفي ميان در بيار صدتا قران
تي كركاني* كين درد نكنه گت گت مرغانه كنه * كرك (Kork / Korg) = مرغ
اي پير زن فس فسي چراغ رو بردي زير كرسي از سور و سنجد مي ترسي
مثل : پارساله چوچکا امسال چوچکی جریق وریق Parsale chocheka emsale chocheki jerighe verigh معنی: سرو صداو مشاجره گنجشک پارسال و گنجشک امسال شرح:وقتی یک نفر تازه از گرد راه رسیده، بدون توجه به کسانی که قبل از او در گیر کاری بوده اند در مورد آن کار اظهار نظر میکند میگویند........ ------------------------------------------------------ مثل : بزی اجل سر بیا قصابی نانه میخوره Bezi ajal sar bia ghasabi nane mikhora معنی: اجل بز که سر آمده باشد نان قصاب را میخورد شرح:وقتی سرنوشت یک نفر برایش مقدر شده باشد ، دست روزگار او را به سمتی میبرد که خودش با دست خودش آن سرنوشت را رقم میزند در این موارد میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : قیمتش بشیه پلنگی پیشانی Gheymatesh bashiah palengi pishani معنی: قیمتش را روی پیشانی پلنگ نوشته اند شرح:وقتی قیمت جنسی چنان بالاست که کسی جرات بیان رقم آنرا هم ندارد میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : پوستشه کنار بنگنی هستقانش دیار میبو Posteshe kenar bengani hasteghanesh diar miboo معنی: پوستش را کنار بگذاری استخوانهایش معلوم میشود شرح:وقتی یک نفر آنقدر لاغر است که جز پوست و استخوانی نیست میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : زوما بشیه زن پیری کاری پی Zoma bashiah zen piari kari pey معنی: داماد رفته است دنبال کار پدر زن شرح:وقتی یک نفر برای کس دیگری آنقدر بی علاقه کار میکند که ارزش آن کار را از بین میبرد میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : چشمشی سره هندی گیتی Choshmeshi sare handi giti معنی: روی چشمهایش را پوشانده است شرح:وقتی یک نفر آنقدر بی حیاست که در موقع دعوا ملاحظه هیچ چیز و هیچکس را نمیکند و یا وقتی کسی به عمد از کنار مسئله ای با چشم پوشی عبور میکند میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : زیدشت عروسیه فشندک میرقصن Zidasht arosiah fashandek miraghsen معنی: زیدشت عروسی است فشندک میرقصند شرح:وقتی یک نفر کاسه داغ تر از آش میشود میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : کهنه پنیر پوست اگر پوست گردی دشمن دی دوست میگرده Kohneh panir post agar post gardi doshman di dost migarda معنی: اگر پنیر پوست کهنه ( غیر قابل استفاده) دو باره قابل استفاده شد دشمن هم دوست میشود شرح:وقتی دشمنی ادامه دار باشد و کهنه و دیرینه شده باشد دیگر امکان دوستی در این بین وجود ندارد ------------------------------------------------------- مثل : بشو عربستان مادیانه بین کره شه بستان Bashoo arabestan madiane beyn koreshe bestan معنی: برای انتخاب اسب برو عربستان و اول مادرش را ببین شرح:بیشتر در مورد انتخاب همسر میگویند که قبل از انتخاب فرد به اصل و نسب و خانواده اش توجه داشته باش ------------------------------------------------------- مثل : قاطره بگوتن پیرت کیه بگوت ماارم مادیانه Ghatere bagoten piaret kieh bagot maarom madianah معنی: به قاطر گفتند پدرت کیست گفت مادرم مادیان است شرح: وقتی کسی بی اصل و نسب است و سعی میکند برای خود اصل و نسب مجازی بتراشد میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : کل نبی یی گوکوئک Kale nabiey gowkoek معنی: پیچ انگوری ( یک نوع گیاه سمی که میوه هایش شبیه گوجه فرنگی و اندازه دانه های انگور است ) مربوط به کل نبی شرح: متاسفانه شرحی پیدا نکردم ------------------------------------------------------- مثل : از گرسنگی عباسی دوس از بزرگی نواب هند Az goresnegi abasi dus az bozorgi navabe hend معنی: ازگرسنگی آویزان عباس است و از بزرگی لاف نوابی هند را میزند شرح:وقتی یک نفر آدم قابل توجهی نیست اما لاف بزرگی و منم منم میزند میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : کوری خانه نشینه بغدادی خبر دار Kori khane neshineh Baghdadi khabardar معنی: کور زمین گیر است و از بغداد خبر دارد شرح:وقتی یک نفر به ظاهر آدم آرام و سر بزیری است ولی دائم بصورت پنهانی در کار مردم سرک میکشد و تفحص میکند میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : کینی سری کدخدا Kini sari kadkhoda معنی: کد خدای نشسته شرح:وقتی یک نفر دست به هیچ کاری نمیزند ولی اختیارداری کار همه را هم میکند میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : پیر یوئر مینه پسر داسقاله دس میره Piar yoer minah pesar dasghale das mirah معنی: پدر به کمک دیگران میرود و پسرش داس کوچک دست میگیرد شرح:وقتی یک نفر به ظاهر میخواهد نشان دهد که او هم مانند دیگران دارد کاری انجام میدهد میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : اگه پیر مارته نمیدییی ادعای پا تشاهی میکردی Ageh piar maarete nemidiey edeaye pateshahi mikordi معنی: اگر پدر و مادرت را نمیدیدی ادعای پادشاهی میکردی شرح:وقتی یک نفر گذشته خود را فراموش کرده و به دیگران به دروغ فخر فروشی میکند میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : ستک ستک صل علی تی یی تک Sotek sotek sale ala tiey tek معنی: لب کلفت ، لب کلفت ، ماشا الله به لب تو شرح:وقتی بخواهند کسی را متوجه عیبی بزرگی در خودش کنند که او این عیب را در دیگران مورد استهزا قرار میدهد میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : این فرتک به اون فرتک در In fertek be on fertek dar معنی: این فرتک به آن فرتک در شرح:این متلک به آن متلک در ( موشک جواب موشک) ------------------------------------------------------- مثل : باباتی خانه آجر پخته ره سگ نمیخورد Babati khaneh ajore pokhte re sag nemikhord معنی: در خانه پدرت آجر پخته را سگ نمیخورد شرح:در مورد تازه بدوران رسیده ای میگویند که در خانه پدرش هیچ امکانات پیشرفتی نبود( کنایه از اینکه تو قبلا هیچ کسی نبودی) میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : آل پاشایی کلا گرسیه Ale pashaei kela garsiah معنی: شبیه کلاه آل پاشا شده است شرح:وقتی چیزی زیر دست و پا له و خرد میشود ( پامال و نفله شده) ------------------------------------------------------- مثل : اچینه تاریک انباری گربه Achine tarik anbari gorbah معنی: مانند گربه انبار تاریک است شرح:وقتی یک نفر بسیار منزوی و گوشه گیر است و یا هر چیزی اورا به وحشت میاندازد میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : دور از علی اکی ننه Door az alieki nanah معنی: دور از مادر علی کوچولو شرح:در مورد کسی میگویند که عیب خود را نمیبیند ولی در مورد همان عیب از دیگران ایراد میگیرد میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : اچینه ده میان بومی خر Achineh dah mian bomi khar معنی:مانند خر رها شده در وسط ده است شرح:در مورد کسی یا چیزی میگویند که همیشه در اختیار دیگران است و از خود اختیاری ندارد (خری که بی صاحب در وسط ده رها شده باشد هر کس که کاری داشته باشد بندش را میکشد و با خود میبرد) ------------------------------------------------------- مثل : صبح که میا قر پی دره شو که میبو ذکری دره Sobh ke mia gher pey dara sho ke mibo zekrey dara معنی: صبح که میشود دنبال قر و فرش میرود و شب که میشود بدنبال ذکر و دعا یش میرود. شرح:در مورد کسی میگویند که ریا کار است و در مواقع مختلف کاملا متضاد عمل میکند. ------------------------------------------------------- مثل : دوری دلبره وا نزدیکی زهره بر Doori delbareh va nazdiki zahreh bar معنی: از دور دل میبرد و از نزدیک زهره شرح:در مورد کسی یا چیزی میگویند که دور نمای خوبی دارد ولی در واقع عکس آن چیزی است که نشان میدهد ------------------------------------------------------- مثل : خودمانی گل خودمانی دیواری دیم Khodemani gel khodemani divari dim معنی: گل خودمان روی دیوار خودمان شرح:معمولا برای ازدواج های فامیلی گفته میشود( یعنی وقتی که همسر خوب در فامیل برای این فرد داریم چرا برود با غریبه ازدواج کند؟) ------------------------------------------------------- مثل : دزدی که به ما واکت مهتاب شو گردی Dozdi ke be ma vakat mahtabe sho gardi معنی: نوبت دزدی که به ما رسید شب مهتابی شد شرح:کلا برای بیان بد شانسی بکار میرود ( نوبت به اولیاء چو رسید آسمان تپید) ------------------------------------------------------- مثل : علف در کندا بو زده یه Alafe dare kanda bozadeh yah معنی: علف جلوی خانه بو میدهد شرح:وقتی کسی اعتماد به نفس ندارد و همه چیز مربوط به خودش را کمتر از دیگران میبیند (مرغ همسایه غازه) میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : حاضره قلم به چشمش بشو روی کاغذ نشو Hazereh ghalam be choshmesh basho roye kaghoz nashoo معنی: حاضر است قلم به چشمش برود و روی کاغذ نرود. شرح:در مورد کسانی بکار میرود که از درس خواندن فراری هستند و به هر بهانه از این کار فرار میکنند ------------------------------------------------------- مثل : بعد از عروسی پنزار درنگن فراوانه Bad az arusi peynzar darengan feravanah معنی: پس از عروسی کسانیکه پنج ریال پنج ریال کمک میکنند فراوانند شرح:در مورد کسانی بکار میرود که پس از اتمام کار میایند و به اصطلاح بصورت ظاهری میخواهند کمکی بنمایند ------------------------------------------------------- مثل : کهنه گیوا لنگه آنش راهی میان کتی Kohneh giva lengeh anesh rahi mian kati معنی: کفشهای کهنه اش در راه افتاده است شرح:در مورد کسی میگویند که سالیان سال در انجام کاری ممارست نموده و پیشکسوت شده میگویند........ ------------------------------------------------------- مثل : اون موقعی که تو آدمی سر دنبی ای ما اینکاره بییم On mogheh ie keh to adomi sar danebiey ma in kareh bieym معنی: آن موقعی که تو هنوز تبدیل به ادم نشده بودی( میان آب و گل بودی) ما این کارها را میکردیم شرح:در مورد کسی میگویند که در کاری تازه وارد است و ادعایش هم میشود و دیگران میخواهند به او ثابت کنند که ما قبل از تو این کاره بوده ایم(اون موقعی که تو به سیب زمینی میگفتی دیب دمینی ما این کاره بودیم) ------------------------------------------------------- مثل : اچینه دار سری غراب Achineh dare sari ghorab معنی: مانند کلاغ روی درخت است شرح:در مورد کسی میگویند که بسیار فرصت طلب و ابن الوقت است ( کلاغ روی درخت مینشیند و انتظار میکشد و به محض اینکه گردو از بالای شاخه ها به پائین میافتد میرود و آنرا میقاپد) ***
موضوعات مرتبط: اصطلاح و ضرب المثلهای طالقان [ جمعه دوازدهم آذر ۱۳۸۹ ] [ 3:36 ] [ مسعود علی شیری ]
|
||
| طراح قالب : بیاتو اسکین | Weblog Themes By : Bia2skin.ir | ||